Nowe Miasto Lubawskie – Prospekt i empora organowa – I etap prac

Manierystyczny prospekt organowy tworzący całość z balkonem chóru muzycznego zaliczany jest do najcenniejszych w swojej kategorii obiektów w Polsce. Pochodzi on z początku XVII wieku.  Przed przystąpieniem do prac ustawiono rusztowanie, które umożliwiło wykonanie szczegółowej dokumentacji fotograficznej i opisowej stanu zachowania. W trakcie oględzin obiektu odczytano  inskrypcję wykonaną na płycinie z boku empory, pochodzącą z 1634 roku i traktującą o fundacji polichromii na prospekcie.  Autorstwo projektu prospektu można przypisać Christianowi Neumannowi, organmistrzowi działającemu w tym czasie  w Nowym Mieście.

Przeprowadzono analizę historyczno sztuczną  w wyniku, której rozpoznano sportretowane na emporze osoby.

Przed przystąpieniem do prac konserwatorskich stan zachowania drewna prospektu wskazywał na aktywność drewnojadów. Dlatego pierwszym krokiem było  szczelne opakowanie folią gazoszczelną obiektu – stworzenie komory in situ  i przeprowadzenie zabiegu dezynfecji i dezynsekcji z użyciem azotu. Po osiągnięciu wymaganego stężenia w komorze obiekt pozostawiono szczelnie zamknięty na czas 21 dni.

Następnie zdemontowano rzeźby oraz aplikacje i przewieziono do pracowni konserwatorskiej. Zarówno na architekturze prospektu jak na zdemontowanych elementach wykonano odkrywki oraz pobrano próbki w celu rozpoznania techniki wykonania najstarszych warstw. Ustalono występowanie dwóch warstw chronologicznych, przy czym starsze opracowanie jest spójne z inskrypcją z 1634 roku i zostało uznane za pierwotne.

Badania archeologiczne w Boleszynie

Badania archeologiczne przy posadzce kościoła w Boleszynie

W trakcie prowadzenia prac konserwatorskich przy ołtarzu bocznym Ukrzyżowania z kościoła św. Mikołaja Biskupa w Boleszynie niezbędne okazały się badania archeologiczne przed ołtarzem. Zapadająca się posadzka świadczyła o znajdowaniu się w tym miejscu pochówków. W trakcie wykonanych prac archeologicznych prowadzonych przez dr Arkadiusza Koperkiewicza odkryto aż trzy poziomy pochówków pod posadzką kościoła. Drewniane trumny układano na przemian, w trzech poziomach, najprawdopodobniej jeszcze od XV / XVI wieku. Na miejscu obecnego kościoła, z pierwszej połowy XVIII wieku stał kościół wcześniejszy. Pierwsze wzmianki o parafii w Boleszynie pochodzą jeszcze z XV wieku. Od czasu wykonania w XIX wieku posadzki ceramicznej w kościele nie pochowano już więcej nikogo. Nie odnaleziono niestety tabliczek, nie udało się na obecnym etapie ustalić dokładnych dat. Po wykonaniu dokumentacji  wykop zasypano uzupełniając brakujący grunt i ponownie ułożono XIX w. zabytkowe płytki posadzkowe.

Lubawa – Kościół św. Anny – Prospekt organowy – I etap

Drewniany, polichromowany i złocony prospekt pochodzi z I poł. XVII wieku.

W trakcie pierwszego etapu prac przy prospekcie organowym wykonano szereg zdjęć wysokiej rozdzielczości, dokumentujących szczegółowo stan zachowania obiektu i zakres zniszczeń. Zdjęcia powtarzano dokumentując kolejne etapy prac. Po ustawieniu rusztowania, zdemontowano z konstrukcji prospektu wszystkie drobne elementy tj, złocone aplikacje, uszaki i rzeźby oraz tralki znajdujące się na balustradzie. Wszystkie elementy oraz konstrukcja zostały gruntownie odkurzone z nagromadzonego kurzu.

W czasie pierwszego etapu prac ważnym celem było rozpoznanie najstarszej, oryginalnej kolorystyki zarówno na prospekcie, rzeźbach oraz aplikacjach, dlatego na początku wykonano szereg odkrywek schodkowych, w warstwach przemalowań. Odkrywki ujawniły najstarsze opracowanie malarskie w formie dosyć uproszczonej marmoryzacji w odcieniach czerwieni z szarobiałymi i czerwonymi żyłkami oraz malowane na górnych gzymsach girlandy kwiatowe. Na aplikacjach i gzymsach rzeźbionych odkryto warstwy żółtego metalu – złota w płatkach oraz śladowe ilości srebra.

Podjęto wówczas decyzję o całkowitym usunięciu wszystkich przemalowań, wtórnych warstw metali wraz z kitami.

Na bocznych drzwiczkach do instrumentu rozpoznano liczne ryte historyczne napisy, m.in. pochodzący z 1670 roku. Z boku instrumentu natrafiono na inskrypcję z czasów ostatniego przemalowania w 1981 roku.

Rożental – prospekt organowy

Prace konserwatorskie przy prospekcie organowym z kościoła parafialnego w Rożentalu

Prospekt organowy wymaga kompleksowej konserwacji. Wtórne nawarstwienia wpłynęły znacząco na stan zachowania i estetykę ołtarza, dlatego istotne jest zlikwidowanie przyczyn zniszczeń obiektu oraz przywrócenie mu wartości artystycznych, zbliżonych pierwotnemu wyglądowi. Projekt konserwatorski zakłada przeprowadzenie badań oraz kwerendy historycznej i historyczno-sztucznej, umożliwiające dokładne poznanie obiektu
i jego historii.

Prace konserwatorskie zakładają usunięcie wszystkich nawarstwień i odsłonięcie najstarszego opracowania. Należy usunąć wszystkie nieszlachetne metale.

W ramach prac zostaną wykonane niezbędne naprawy stolarskie, takie jak fleki
i sklejenie luźnych elementów oraz rekonstrukcje brakujących fragmentów. Ubytki zaprawy zostaną uzupełniono kitem i wykonane zostanie scalenie kolorystyczne oraz uzupełnienia metali.

Na miejscu wykonano dokumentację fotograficzną i opisową stanu zachowania. Zdemontowano z ołtarza aplikacje. Zdemontowane elementy przewieziono do pracowni konserwatorskiej. Na miejscu wstępnie oczyszczono z powierzchniowego kurzu. Sporządzono szczegółowy opis stanu zachowania oraz dokumentację fotograficzną każdego z elementów przed konserwacją.

Pobrano próbki do badań stratygraficznych oraz wykonano odkrywki w celu ustalenia warstw technologicznych i ich stanu zachowania. W przypadku złoceń i srebrzeń zdecydowano się usunąć nieszlachetne metale.